Νοέμβριος: Ο μήνας των Αγίων και των Ναών του Διδυμοτείχου. Κείμενο του Ιωάννη Α. Σαρσάκη (Καστροπολίτη)

Ο Νοέμβριος, ο ενδέκατος μήνας του χρόνου και ο τελευταίος του φθινοπώρου, έχει συνδεθεί στην συνείδηση των Διδυμοτειχιτών με τα παρεκκλήσια, τους ναούς και τους αγίους που εορτάζουν και τιμούνται στην πόλη μας.

Ήδη από την πρώτη του μηνός Νοεμβρίου, εορτάζει το παρεκκλήσιο των Αγίων Αναργύρων, το οποίο βρίσκεται δίπλα στο παλιό Νομαρχιακό Νοσοκομείο Διδυμοτείχου νυν Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Την ίδια ημέρα, το τοπικό μας εορτολόγιο αναγράφει τη μνήμη των Οσιομαρτύρων Ιακώβου

και των μαθητών αυτού Ιακώβου και Διονυσίου, οι οποίοι μαρτύρησαν στο Διδυμότειχο και θανατώθηκαν στην Αδριανούπολη την 1^η Νοεμβρίου 1519. Τα τελευταία χρόνια, κατόπιν επαναφοράς της εγκυκλίου που εξέδωσε το 1972 ο μακαριστός μητροπολίτης Κωνσταντίνος (1957-1974) από τον νυν μητροπολίτη μας Δαμασκηνό, η μνήμη των τριών Αγίων τιμάται την πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου στον Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Αθανασίου επάνω στο Κάστρο του Διδυμοτείχου, αλλά βεβαίως και λόγω της ημέρας η μνήμη τους τιμάται και στους υπόλοιπους ενοριακούς ναούς της πόλης.

Την 4^η του μηνός, η πόλη μας τιμά το ενδοξότερο τέκνο της, τον άγιο και αυτοκράτορα της Ρωμανίας/Βυζαντίου Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη. Επίκεντρο της εορτής αποτελεί ο νεόδμητος ενοριακός ναός του αγίου, τον οποίο ανήγειρε ο νυν μητροπολίτης Διδυμοτείχου Δαμασκηνός το 2010. Από το 2011 και έως σήμερα προς τιμήν του αγίου ελεήμονος και ιαματικού βασιλέως, η μητρόπολή μας διοργανώνει και τις εορταστικές εκδηλώσεις Βατάτζεια, προσκαλώντας ομιλητές υψηλού επιστημονικού επιπέδου, οι οποίοι συνέβαλαν τα μέγιστα έτσι ώστε να μάθουμε περισσότερα πράγματα για το βίο και τα έργα του μεγάλου Διδυμοτειχίτη αυτοκράτορα.

Επιπροσθέτως, λόγω του ότι αναφερόμαστε σε έναν άγιο της Ρωμανίας/Βυζαντίου να προσθέσουμε ότι με βάση τα Acta Sanctorum (Πράξεις Αγίων) που συνέγραψαν οι Βολλανδιστές (Ομάδα Βέλγων Ιησουϊτών, οι οποίοι αντέγραψαν και διέσωσαν αγιολογικά βυζαντινά κείμενα), κατά το μήνα Νοέμβριο τιμόταν κατά το παρελθόν και η μνήμη ενός άλλου αγίου του Οσίου Ιωάννη του Νέου, ο οποίος έζησε κατά τα τέλη του 10^ου και στις αρχές του 11^ου αιώνα.

Συνεχίζοντας την λατρευτική πορεία του Νοεμβρίου, στις 8 του μήνα η εκκλησία μας τιμά τη Σύναξη των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ, καθώς και των υπολοίπων Ασωμάτων και Ουρανίων Αγγελικών Ταγμάτων. Την ημέρα αυτή γιορτάζει η Πολεμική μας Αεροπορία και στην 1η Μ.Σ.Ε.Π. (Μονάδα της Πολεμικής Αεροπορίας) η οποία εδρεύει Νοτιοδυτικά της πόλης του Διδυμοτείχου στο ύψωμα «Μεσίτης», εορτάζει το εξωκλήσι των Παμμεγίστων Ταξιαρχών το οποίο βρίσκεται εντός της Μοίρας.

Την επόμενη ημέρα στις 9 Νοεμβρίου, πανηγυρίζει το παρεκκλήσιο του Αγίου Νεκταρίου, το οποίο βρίσκεται στον Σκορδομαχαλά του Διδυμοτείχου. Τα τελευταία χρόνια το εκκλησάκι έχει ανακαινιστεί και στέκει πανέμορφο στο μικρό ύψωμα παραπλεύρως από το παρεκκλήσι της Αγίας Φωτεινής και απέναντι από το κάστρο της πόλης μας.

Στις 11 Νοεμβρίου οι εορτασμοί μεταφέρονται και πάλι επάνω στο Κάστρο, όπου εορτάζει το νεόδμητο παρεκκλήσι του Επισκοπείου, το οποίο είναι αφιερωμένο στον Άγιο Μηνά. Το υπόψη παρεκκλήσι αποτελεί ανασκευή ενός παλαιοτέρου κτιρίου σε μορφή ναού Βυζαντινού τύπου. Μάλιστα πολλές φορές οι ξένοι επισκέπτες αντικρίζοντάς το, φθάνουν στο σημείο να το θεωρούν ¨Βυζαντινό¨.

Γεγονός βεβαίως είναι, ότι Βυζαντινό εκκλησάκι όντως υπάρχει επάνω στο Κάστρο και πιο συγκεκριμένα στην ανατολική πλευρά του, πρόκειται για το ναϋδριο της Αγίας Αικατερίνης (κτίσμα των αρχών του 14^ου αιώνα), της οποίας η μνήμη τιμάται την 25η Νοεμβρίου. Το εκκλησάκι έλαβε την σημερινή του μορφή το 1990, όπου και έγιναν εργασίες αποκατάστασης. Κάθε χρόνο ιδιαίτερα κατά τον εσπερινό, πλήθος κόσμου ανηφορίζει στο κάστρο για να τιμήσει τη μεγάλη αγία της Εκκλησίας μας. Επίσης ανήμερα της εορτής, ο κόσμος αναβαίνει για να ανάψει ένα κεράκι στην αγία Αικατερίνη αλλά και ένα κεράκι στον άγιο Στυλιανό, που εορτάζει την επόμενη ημέρα, καθώς λίγα μέτρα νοτιότερα από το Βυζαντινό ναϋδριο της Αγίας Αικατερίνης, υπάρχει το προσκυνητάρι του Αγίου Στυλιανού του οποίου η μνήμη τιμάται στις 26 Νοεμβρίου.

Ο ¨Καστρινός Νοέμβρης¨ μας αποχαιρετά με την τελευταία του ημέρα, να είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αποστόλου Ανδρέα του Πρωτοκλίτου. Ο Απόστολος Ανδρέας υπήρξε ο φωτιστής των Θρακών και γενικώς θεωρείται ο κατεξοχήν Απόστολος των Ελλήνων. Όπως αναφέρει και ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, όταν κάποιοι Έλληνες θέλησαν να συναντήσουν τον Χριστό, απευθύνθηκαν πρώτα στον Απόστολο Ανδρέα, ο οποίος μαζί με τον Απόστολο Φίλιππο έλαβαν από τον Κύριο την απάντηση : ¨ελήλυθεν η ώρα ίνα δοξασθεί ο Υιός του ανθρώπου¨. Κάθε χρόνο η μνήμη του Αποστόλου Ανδρέα τιμάται σε έναν από τους ναούς του Διδυμοτείχου.

Αν και κατά το μήνα Νοέμβριο τις περισσότερες φορές οι καιρικές συνθήκες είναι άσχημες, οι πιστοί κάτοικοι του Διδυμοτείχου δεν πτοούνται, κάθε χρόνο παρευρίσκονται στα πανηγυρίζοντα εκκλησάκια και στους ναούς. Τα πιο πολλά από αυτά όπως περιγράψαμε είναι μικρά και έτσι ο πολύς κόσμος κατά τη διάρκεια των ακολουθιών, παραμένει στον περίβολο εξωτερικό τους χώρο, υπό συνθήκες βορεινού ανέμου, βροχής ακόμη και χιονιού. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου επικρατεί ανοιξιάτικος καιρός, τότε ειδικότερα στα ξωκλήσια, οι εικόνες είναι μαγευτικές καθώς συνδυάζεται ο φυσικός και μνημειακός πλούτος της περιοχής μας, με τον πνευματικό πλούτο των αγίων μας, τους οποίους θα λέγαμε ότι τους θεωρούμε όλους ως τοπικούς αγίους, λόγω του ότι ακούσαμε και μάθαμε γι΄ αυτούς σε νεαρή ηλικία. Είναι γεγονός πως οι περισσότεροι Διδυμοτειχίτες επισκεφτήκαμε για πρώτη φορά τους ιερούς τόπους της πόλης μας, πιασμένοι από το χέρι των γονιών μας ή των παππούδων και των γιαγιάδων μας, οι οποίοι χόρτασαν την περιέργεια του παιδικού μας μυαλού, περιγράφοντας διάφορα θαυμαστά γεγονότα και παραδόσεις.

Επίσης είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι, πολλά από τα εκκλησάκια και τους ναούς του Διδυμοτείχου (όχι βεβαίως μόνο αυτά που εορτάζουν τον Νοέμβριο) είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα με την πλούσια ιστορία της πόλης μας. Όπως π.χ. ο ναός του Σωτήρος Χριστού (πρώην μονή Παντοκράτορος) και η πολιορκία των Φράγκων το 1205, το ταφικό παρεκκλήσι ή η μονή Παναγίας Οδηγήτριας δίπλα στον μητροπολιτικό ναό του Αγίου Αθανασίου και οι Παλαιολόγοι, ο άγιος Γεώργιος ο Παλαιοκαστρίτης (νυν Αρμενικός ναός Σουρπ Κεβόρκ) και η στέψη του Καντακουζηνού το 1341, η κατάληψη του Διδυμοτείχου από τους Τούρκους, ο μύθος της Βασιλοπούλας και η περιοχή του Αγίου Βλασίου, αποτελούν κάποια από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα.

Θα πρέπει λοιπόν να προσέξουμε όλοι μας, και να παραδώσουμε αυτή την κληρονομιά (πνευματική και ιστορική) στα παιδιά μας ανόθευτη, όπως ακριβώς μας την παρέδωσαν οι παππούδες και οι γονείς μας. Οι άγιοι και τα εκκλησάκια μας, η ιστορία και η λαογραφία μας, αποτελούν τα ισχυρότερα αντισώματα κατά της σημερινής παγκοσμιοπίωσης !!!